Kaliteli ve düzenli bir uykuya sahip çocuklar daha agresif hareketler gösteriyorlar.
Uyku, Allah’ın (Celle Celaluhu) bizlere ve tüm canlılara ikram ettiği temel bir ihtiyaçtır. Hayvanlar,çiçekler, insanlar; hasılı tüm zîruh uykuya muhtaçtır. Öyle ki canlılar açlığa dayanabilir,açlığını bastırabilir ama uykusuzluğa direnemez. İster küçük ister büyük olsun uykusuzluğa tahammül edemez.
Uyku, beyin ve vücut gelişimi için temel bir ihtiyaçtır. Özellikle fiziksel gelişimin en hızlı olduğu bebeklik çağında, bebeklerin günün dörtte üçünü uyku hali ile geçirmesi gerektiğini düşünürsek, uykunun insan gelişimi için öneminin farkına varmış oluruz.
Kaliteli ve düzenli uyku, bebeklerin fiziksel gelişimlerini olumlu yönde etkilemektedir. Bu alanda yapılan araştırmalara baktığımızda, uykunun fiziksel gelişime olduğu kadar zekâ gelişimine de etkisi vardır. Yine araştırmalar bize gösteriyor ki uyku esnasında, özellikle de karanlık bir ortamdaki uyku esnasında vücudumuz “melatonin” adı verilen bir hormon salgılıyor. Melatonin hormonu sayesinde bağışıklık sistemi gelişiyor, vücut büyüme refleksi gösteriyor. Araştırma sonuçlarını değerlendirdiğimizde, melatonin hormonundan olabildiğince yararlanmak için çocukların kaliteli ve yeterli bir uyku düzenine sahip olması, ayrıca uyku esnasında karanlık odada olmasına dikkat etmemiz gerektiği sonucuna varıyoruz.Bazı durumlarda çocuklar karanlıktan korkuyor olabilir, bu durumda da farklı bir oda veya alandaki ışık açılabilir, çocukların odasına loş bir ışık vermesi yeterli olacaktır.
Çocuğa düzenli bir uyku rutini oluşturmak isteyen ebeveynlerin önce buna bir alt yapı oluşturmalı. Zorla uyku olmaz ama uyku düzenini oluşturana kadar çocuklar buna karşı direnç gösterebilir. Bu nedenle annelerin yapacağı ilk iş, uyku zemini oluşturmalarıdır.
Nasıl ki her birey her çocuk farklı ise her aile de farklıdır. Herkesin ev düzeni farklıdır. Kimievde çocukların uyku saati 21.00 iken, kiminin 23.00’e sarkabiliyor; kimi çocuklar ise geceye kadar bekleyip ebeveynleriyle aynı saatte uyuyor. Aile tiplerine göre uyku düzeni veya düzensizliği uygulayan aileler var. Kuralcı ailelerde çocukların uyku düzeni genelde uzmanların da tavsiye ettiği 21.00-22.00 civarlarında iken, müsamahakâr ailelerde çocukların uyku düzine herhangi bir saate veya kurala bağlı değil. Müsamahakâr aile tiplerinde çocuk bazen erkenden yatış pozisyonuna geçerken bazen de geç saatlere kadar uyumayabiliyor.
Çocuğumuza uyku düzeni oluşturmak istiyoruz ama nasıl?
Çocuklara küçük yaşlardan itibaren uyku eğitimi ve uyku düzeni oluşturabilmeliyiz. Nasıl ki tuvalet eğitimi veriyorsak, uyku eğitimi de verilmeli ve bir düzene alıştırılmalıdır. Çocuğa zamanla ve kademeli olarak uyku düzeni oluşturmak gerekir. Örneğin, önceden bir saat planlaması yapılmalı, belirlenen saat önceden çocuğa önceden duyurulmalıdır. Uyku saati yaklaşan çocuk için bir ön hazırlık yapılmalıdır. Kısa bir masal, bir sahabe hayatı, kısa bir sohbet vs… Bunu günlük rutin haline getirebiliriz. Uykudan yarım ya da bir saat önce yumuşak hareketler yapmalı, çocuklara uyku saatinin geldiğinin bilincini aşılamalıyız.
Allah’ın bizlere lütfudur, çocuklar kural ve düzene çok çabuk adapte olurlar. Başlarda zor gelse de uyku düzeni zamanla alışkanlık haline gelecek, çocuk kendisi yatağa gidecektir. Bazen dost ve arkadaş çevresinde şu minvalde konuşmalar geçiyor; “Çocuğu geç uyut ki geç uyansın”. Aslında bu “sözlü kural” yetişkinler için geçerli olabilir, zira yetişkinlerin ihtiyaç duyduğu uyku ile çocukların ihtiyacı olan uyku saatleri aynı değildir. Uyku düzeni ile yetişkinlerden daha erken uykuya geçecek olan çocuklar, kaliteli ve ihtiyacı olan uykuyu alıp, sabaha sizinle hemen hemen aynı vakitlerde uyanacaktır. Tabi eğer biz yetişkinler de ideal uyku düzenine sahipsek…
Bizim amacımız; çocukları sadece erken uyutmak değil, çocuğa kaliteli ve verimli bir uyku ortamı sağlamaktır. Kaliteli ve verimli bir uyku sağlamak için birkaç koşulumuz var. Bunlardan birincisi; gün içerisinde çocuklar ekranlara fazla maruz kalmamalıdır. Zira telefon, tablet, bilgisayar ve televizyon gibi ekranlara uzun süre maruz kalan çocuklar, beyinsel olarak yorulacak ama fiziksel aktivite göstermedikleri için beklediğimiz “yorgunluk” olmayacaktır.
Kaliteli bir uyku sağlamak için diğer önemli husus, çocukların düzenli ve sağlıklı beslenmelerini sağlamaktır. Özellikle uyku saatine yakın aşırı beslenme veya tersini düşünürsek açlık, kaliteli uykuya engel sebeplerdir. Yapılan araştırmalara göre çocukların yaş seviyelerine göre ihtiyaç duyduğu uyku saatleri şu şekildedir:
0-2 yaş arası 16-18 saat
3-5 yaş arası 10-13 saat
6-13 yaş arası 9-11 saat
Çocukları ayrı odada yalnız uyumaya alıştırmak!
Belli bir yaşa geldikten sonra çocuklar ebeveyn odasından ayrı bir odaya alınması gerekiyor.Anne ve baba, çocuğu ayrı odaya almaya karar verdikten sonra bunu kademeli olarak yapmalıdır. Sürekli ebeveyn odasında uyuyan bir çocuğun, ertesi gün kendine ait ayrı bir odada uyuması beklenemez ve velev ki ilk günlerin heyecanı ile uyuyor olsa bile bu durum daha sonraki günlerde ters tepebilir. Sonraki günlerde “gece huzursuzluğu” başlayabilir. Bu sebeple 2 yaş sonrası çocuğun odası ayrılmalı ve ilk birkaç gün anne çocuğun odasında destek amaçlı uyuyabilir. Bunu yaparken de çocuğa en başta “Odanı ayırdık ve birkaç gün senin odanda misafir olarak kalacağım” deyip (2-3 gün sonra) çocuğun tek başına uyumasını sağlayabiliriz.
Gece uyanıp ağlayan, anne babanın odasına gelmek isteyen çocukları, hemen teslim olup ebeveynler kendi yatağına almamalıdır. Gerekirse anne çocuğunun elinden tutup şefkatli bir şekilde çocuğun kendi yatağına götürmeli ve gerekli görürse yanında bir-iki gün daha uyumalı. Böylece çocuğun kendi odasında uyuması gerektiği kararlığını ona iletmiş oluruz.
Son bir not olarak paylaşalım ki kaliteli ve düzenli bir uykuya sahip olmayan çocuklar daha agresif hareketler gösteriyorlar.